بررسی اثرات تراکم و سن نشاء بر شاخص های رشد، عملکرد و اجزاء عملکرد در سه رقم برنج در شرایط خوزستان

منظور مطالعه اثرات سن نشاء و تراکم بر روی عملکرد و اجزاء آن و همچنین برخی شاخص فیزیوژیک سه رقم برنج شامل عنبوری، چمپا و ld182 در شرایط خوزستان و تعیین بهترین سن نشاء و تراکم برای هر رقم این آزمایش بصورت اسپلیت فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی سه تکرار طی سال زراعی 1376 در ایستگاه تحقیقات کشاورزی شاوور اجراء گردید در این بررسی فاکتور اصلی شامل سه سن نشاء (25، 35، و 45 روزه) فاکتور فرعی نیز با سه تکرار (15×15، 30×30 و 45×45 سانتی متر مربع یا به عبارتی تعداد 44، 11 و 5 کپه در هر متر مربع) و سه رقم برنج (عنبوری، چمپا و ld182) بصورت ترکیبی در نظر گرفته شدند. برای تعیین روند تغییرات شاخص های رشد، اولین نمونه برداری در زمان انتقال هر یک از سنین نشاء سطح برگ (lai) در طول اجرای طرح اندازه گیری و سپس با استفاده از فرمولهای استاندارد، سرعت رشد نسبی (rgr)، سرعت رشد محصول cgr، سرعت جذب خالص (nar) و نسبت سطح برگ (lar) محاسبه شدند. همچنین شدند. همچنین به منظور مطالعه محدودیت منبع پس از گلدهی از روش کاهش تعداد خوشچه بر روی خوشه استفاده شد. تجزیه ای آماری نشان داد که عملکرد دائمی می تواند بسته به سن نشاء تراکم و رقم متفاوت باشد. بطوریکه با افزایش سن نشاء عملکرد دانه تقریبا از 12-16 درصد کاهش یافت و در میان تراکم ها، تراکم 15×15 بیشترین عملکرد را داشته است . همچنین نتایج نشان داد که رقم ld182 با میانگین عملکرد 7/7 تن در هکتار کاملا از دو رقم محلی خوزستان بر نر می باشد. بررسی همزمان اثرات متقابل سه فاکتور مشخص نمود که بیشترین عملکرد را رقم ld182 با تراکم 15×15 و نشاء 35 روز دارد و کمترین آن نیز مربوط به رقم چمپا با تراکم 30×30 و نشاء 25 روزه است . در این تحقیق مشخص گردید که عملکرد برنج تحت تاثیر وزن هزار دانه و تعداد پنجه های بارور می باشد. بطوریکه وزن هزار دانه در حدود 55 درصد و تعداد پنجه های بارور نیز 12 درصد از تغییرات عملکرد را توضیح می دهند. بررسی اجزاء موثر عملکرد در تراکم های مختلف نشان داد که در تراکم 15×15، 84/6 درصد از تغییرات عمکلرد به وسیله سه جزء وزن هزار دانه، تعداد در خوشه قابل توجیه است ، ولی با افزایش تراکم سهم نسبی وزن هر هزار دانه به دشت می باید. همچنین اجزاء موثر عملکرد بسته به سن نشاء متفاوت بودند. و در نشاء 25 روزه 70 درصد از تغییرات عملکرد تحت تاثیر وزن هزار دانه بود ولی با افزایش سن نشاء اهمیت نسبی آن کاسته شد و نقش پنجه های بارور در عملکرد افزایش یافت ، بررسی روند تغییرات شاخص های رشد مشخص نمود که برای دستیابی به عملکرد مطلوب داشتن rgr, cgr, lai و nar بیشتر، شرط لازم، اما کافی نیست ، زیرا ارقام محلی از نظر شاخص های فوق برتری نسبی داشته اند. عملکرد دانه بالایی نداشته اند. بنابراین برای حصول عملکرد مناسب ، شاخص برداشت بالا و سرعت زیاد انتقال مواد پروژه به سمت دانه نقش مهمتری را دارا می باشند.